Geplaatst op
Wie denkt dat Usenet een stoffig relikwie uit de begintijd van het internet is, vergist zich. Ondanks de opkomst van sociale media, Discord-servers en closed communities, blijft Usenet bestaan – en dat is geen toeval. Sterker nog: in een tijdperk waarin centralisatie, datamining en algoritmische filterbubbels de norm zijn, is Usenet relevanter dan ooit.
Een digitaal archief dat terugpraat
Usenet ontstond in 1980, lang voor het World Wide Web. Het was een plek waar mensen ideeën uitwisselden in zogeheten newsgroups, thematische discussieruimtes die verspreid werden via servers over de hele wereld. Anders dan forums of sociale media was er geen centraal platform – en dat is precies wat het zo krachtig maakt. Berichten worden gedistribueerd, niet beheerd. Dat betekent minder censuur, meer controle over je eigen data, en een ongeëvenaard historisch archief. Veel van die oude discussies bestaan nog steeds en zijn doorzoekbaar via archieven als Google Groups of specialisten als Giganews. Het internet vergeet niet – en Usenet is het geheugen.
De aantrekkingskracht voor nichegemeenschappen
Usenet is niet voor iedereen. Het is tekstgebaseerd, technisch, en kent geen glimmende interfaces of likes. Maar juist dat trekt een bepaald type gebruiker aan: mensen die waarde hechten aan inhoud, die graag anoniem blijven, of die een diepgaande interesse delen met een kleine groep gelijkgestemden. Of het nu gaat om programmeertalen, klassieke muziek, politieke filosofie of obscure sciencefiction – voor bijna elk onderwerp bestaat (of bestond) een newsgroup. Geen algoritmes die je feed bepalen. Geen advertenties. Alleen conversatie.
Meer dan tekst: binaries, privacy en nieuwsgroepen
Naast tekstgroepen zijn er ook binaire nieuwsgroepen: plekken waar gebruikers bestanden delen, van software tot muziek en films. Met behulp van een nieuwslezer en een nieuwsgroep-abonnement (vaak betaald) kun je toegang krijgen tot enorme hoeveelheden content – vaak versleuteld, verspreid en moeilijk te reguleren. Hier komt ook de controverse: Usenet is al jaren een toevluchtsoord voor piraterij, wat de reputatie soms in de weg staat. Toch is het slechts één aspect van een veel groter geheel. En de technologische infrastructuur die dit mogelijk maakt – inclusief gedistribueerde opslag, redundantie en retentie – is indrukwekkend en vooruitstrevend.
Een bastion tegen platformeconomie
In een tijd waarin sociale netwerken zich gedragen als poortwachters van informatie, is Usenet een zeldzame uitzondering. Geen schimmige moderatie, geen shadowbans, geen dataverkoop. Ja, het is minder toegankelijk. Maar juist dat maakt het waardevol. Usenet doet denken aan de belofte van het vroege internet: vrijheid, openheid, decentralisatie. Die idealen zijn niet verdwenen – ze hebben zich slechts teruggetrokken uit het zicht. En wie goed zoekt, vindt ze nog steeds terug in de diepten van het net.
Waarom Usenet blijft bestaan
Usenet blijft bestaan omdat het nooit werd overgenomen. Geen bedrijf kocht het op, geen merk verpakte het in een app. Het bestaat dankzij vrijwilligers, infrastructuurbeheerders en gepassioneerde gebruikers. Het is robuust, technisch en onder de radar – en precies daardoor vitaal. Usenet is nog lang niet obsoleet.